De geschiedenis van Borneo

Figuur 4: De tweede wereldoorlog in Borneo.

Vanaf de 1e eeuw na Christus kwamen er handelaren uit India en China naar Borneo. Deze Chinese handelaren kwamen vanaf ongeveer 500 na Christus op Borneo aan de kustlijn wonen en brachten het hindoeïsme en het boeddhisme met zich mee. Tijdens de 7e eeuw brak de Srivijaya’s tijd aan in Borneo, dit zorgde ervoor dat Brunei het centrum van de Chinese handel werd. Na 600 jaar eindigde dit en migreerden meer mensen uit Maleisië naar Borneo. De Indische handelaren brachten niet alleen goederen mee, maar ook de Islam. Al wordt de Islam daar niet heel zwaar uitgevoerd als op andere plekken.

Tegen het eind van de 15e eeuw zochten Europeanen een rol in de Aziatische handel. Dit was het begin van de kolonisatie in dit deel van de wereld. Vasco da Gama vond in 1498 zijn weg om Afrika heen. Portugal veroverde in 1511 Melaka om daarmee de macht te krijgen over de kruidenhandel. Veel moslim bewoners van Melaka verhuizen hierdoor naar Borneo. Sultan Bolkiah zorgde er in de 16e eeuw ervoor dat Brunei Borneo’s meest machtigste koninkrijk werd. Na de verovering door de Portugezen van Melaka wordt Brunei steeds machtiger als Islamitische koninkrijk en als handelscentrum. Brunei word erg dominant in het Noordelijke deel van het eiland. In 1610 arriveren de Nederlanders in West Kalimantan, waar ze een diamanten handelspost beginnen. Meer dan 300 jaar graven de Nederlanders er zonder aandacht te besteden aan andere bronnen waarover Kalimantan beschikt. In 1701 wordt door een machtsoverdracht een basis gecreëerd voor de aanhoudende eisen van de Filippijnen op het gebied. De Nederlanders hebben ondertussen de peperhandel ontdekt en verjagen de Britten van het eiland. Het eiland diende dus voor de Europeanen als exploitatiekolonie, omdat het eigenlijk alleen maar grondstoffen leverden. In het begin kregen de Nederlandse kolonisten onderdak op Borneo, maar in 1859 breekt in Bajar de oorlog uit, gevolgd door 4 jaar strijd en uiteindelijk 40 jaar van weerstand.

In 1924 wordt het eiland in tweeën gesplitst door de Engelsen en Nederlanders, deze 2 gebieden worden uiteindelijk Maleisië en Indonesië. Ondanks dat de Nederlanders gewenst zijn in Kalimantan zijn ze druk bezig met vechten in Sumatra en Java. Sabah en Sarawak worden Engelse kolonies. Tijdens de Tweede Wereldoorlog neemt Japan Borneo gevangen. Weerstand van de lokale Chinese bevolking wordt bruut onderdrukt. In 1945 riepen Soekama en Hatta hun onafhankelijkheid uit van Indonesië. De Nederlanders sturen vel troepen om de macht terug te krijgen. Uiteindelijk geeft Nederland in 1949, door druk van andere landen, de strijd op. Sporadische gevechten vinden plaats tot 1966. In 1984 word Brunei Borneo’s enige onafhankelijke staat. De twee andere regio’s worden onderverdeeld in Maleisië en Indonesië.

Nog ingrijpender in Zuidoost-Azië was de Koude Oorlog. Dit gebied was tijdens deze oorlog tussen de Sovjet-Unie en de VS lange tijd een politiek conflictgebied. Uiteindelijk was de VS niet opgewassen tegen de communistische Sovjet-Unie. Veel mensen die volgens de communisten aan de verkeerde kant hadden meegevochten, moesten naar heropvoedingskampen gebracht worden. Vele van deze mensen werden nooit meer door de familie teruggezien. Grote delen van tropisch regenwoud zijn afgebrand in die tijd, zodat de Amerikaanse soldaten, die vanuit de lucht vuurden, beter gezien konden worden. Sinds het einde van de Koude Oorlog is de politieke stabiliteit toegenomen in dit gebied.

De bezienswaardigheden die bij de geschiedenis van Borneo passen:

- The astana, sarawak: Dit is gebouwd in 1870 door de tweede engelsman die daar hoog in het bestuur stond, Charles Brooke, en werd toen het regeringshuis genoemd. Tegenwoordig is het de verblijfplaats van de gouverneur. Dit heeft dus met de geschiedenis te maken, omdat dit aangeeft dat de Britten in die tijd bezig waren met het koloniseren van dit eiland.  

- Tua Pek Kong tempel van sibu: Dit is een taoïstische tempel in de stad Sibu, en is gewijd aan de god Tua Pek Kong. Het is een toeristische trekpleister van de stad. Het oudste gedeelte van de tempel werd in 1890 gebouwd door de Chinese Maleisiërs. In 1897 is het herbouwd in de typische Chinese stijl. Dit heeft dus met de geschiedenis te maken, omdat dit aangeeft dat er veel mensen uit andere landen naar dit eiland zijn gegaan, voor de spullen of om de juiste godsdienst daar te brengen.

Figuur 5: Borneo in de tijd dat het diende als exploitatiekolonie (1610 - 1924).